Wat is asbest ?

Asbestos, bij ons bekend als asbest, komt van het Grieks en betekent “onbrandbaar”. 

Asbest is eigenlijk een verzamelnaam voor natuurlijke mineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels, ook asbestvezels genoemd.

Asbest werd veel gebruikt als grondstof in de bouw omdat het sterk, slijtvast, brandwerend, isolerend, waterbestendig, zuurbestendig én goedkoop is. Asbest werd eigenlijk al beperkt verwerkt begin de jaren 1900, maar het werd vooral populair na WO II. Doorheen de jaren bleek asbest echter kankerverwekkend en er kwam dus een totaalverbod op asbest in 2001. 

Sinds 1 januari 2005 is het gebruik en het op de markt brengen van asbesthoudende producten volledig verboden in de hele Europese Unie. Daarbuiten (China, Canada, Afrika…) wordt het echter nog volop geproduceerd én gebruikt.

Ondanks het verbod, zit er nog overal asbest in onze woningen/overheidsgebouwen/scholen in vooral daken en isolatie rondom buizen, die sindsdien nog niet werden vernieuwd. Een asbestcementdak (leien/golfplaten) gaat immers ongeveer 50 jaar mee. Vandaar dat het zo frequent werd gebruikt. Een ander type dak zoals met dakpannen, ging “maar” 30 jaar mee, maar dat is intussen ook verbeterd.

We onderscheiden drie categorieën van asbesthoudende materialen:

  • Hechtgebonden asbest: hieruit komen weinig tot geen vezels vrij, als ze in goede staat zijn én je er voorzichtig mee omspringt (dus geen gaten boren, schuren, ontmossen, breken…). Het asbest zit bijvoorbeeld gebonden met andere materialen in buizen, leien en golfplaten.
  • Semi-hechtgebonden asbest: deze waren origineel hechtgebonden maar zijn dat nu semi, door veroudering, verwering of beschadiging aan het bindmiddel. Semi hechtgebonden wil zeggen dat de materialen broos en breekbaar zijn, waardoor gemakkelijk asbestvezels vrijkomen. Semi-hechtgebonden asbest wordt vaak nog wel als een hechtgebonden toepassing gezien, zodat je ermee terecht kan op het containerpark, als de materialen in relatief vaste toestand zijn, zoals asbestleien, golfplaten op daken,…
  • Niet-hechtgebonden asbest: hier spreken we over producten waarbij de asbestvezels niet (langer) in een stevig bindmiddel zitten. Hier zijn de concentraties van de asbestvezels veel hoger. Deze materialen zijn bovendien veel gevoeliger voor beschadigingen, waardoor er sneller grote(re) hoeveelheden schadelijke asbestvezels kunnen vrijkomen. Deze categorie bestaat voornamelijk uit vlok- en warmte-isolatieproducten die in grote hoeveelheid toegepast zijn, maar ook uit sommige weinig gebonden platen. Vaak voorkomende voorbeelden: isolatiematerialen (bijvoorbeeld gipsisolatie rondom een buis ), asbestpapier, asbest in pleisterwerk, spuitasbest, plafonds..

De meest voorkomende materialen waarin asbest zit, zijn onder andere:

  • Gevel- en dakleien
  • Golfplaten
  • Afvoergoten en regenpijpen
  • Dorpels en vensterbanken
  • Pijpen en rioleringsbuizen
  • Imitatiemarmer
  • Isolatiemateriaal
  • Bloembakken
  • Cementplaten
  • Vloerbekleding, waaronder vloerzeilen en vloertegels.

Als jouw gebouw vóór 1998 gebouwd werd, bevat het misschien nog asbest. Maar geen paniek: als het materiaal in goede staat is, kan je het laten zitten. Het verwijderen zonder voorzorgen is gevaarlijker dan het te behouden. Als het materiaal in verweerde staat is, dan is het echter verstandiger om het te laten verwijderen, maar het is geen verplichting. Asbesthoudend materiaal levert vooral gevaar op als het op de verkeerde manier verwijderd of bewerkt wordt (oa breken/boren), omdat er dan vezels kunnen vrijkomen.